آزمایش NA-K

⇐معرفی تست NA-K:

آزمایش سدیم خون یکی از متداول ترین آزمایش‌های خون است که به پزشک این امکان را می دهد تا از میزان سدیم موجود در خون مطلع شود. از این آزمایش با اسم آزمایش سدیم سرم نیز یاد می شود. سدیم یکی از مواد معدنی حیاتی مورد نیاز بدن است. این ماده با حروف اختصاری Na+ نیز نمایش داده می شود.

سدیم اهمیت خیلی زیادی برای عملکرد صحیح عصب و عضله دارد. بدن شما از طریق مکانیزم های مختلف، مقدار سدیم را در حالت تعادلی نگه می‌دارد. سدیم از طریق غذاها و نوشیدنی ها وارد خون می شود. این ماده از طریق ادرار، مدفوع و عرق کردن از بدن خارج می شود. برخورداری از سدیم کافی، یک امر مهم برای حفظ سلامت بدن است. سدیم بیش از حد منجر به افزایش فشار خون می شود.

سطح طبیعی سدیم خون بین ۱۳۵ تا ۱۴۵ میلی اکی والان در لیتر (mEq/L) است. هیپوناترمی زمانی رخ می دهد که سدیم خون شما به زیر ۱۳۵ میلی اکی والان در لیتر برسد. بسیاری از شرایط احتمالی و سبک زندگی می توانند منجر به هیپوناترمی شوند.

⇐هدف از انجام تست چیست؟

هدف از انجام این آزمایش، ارزیابی سلامت کلیه ها، تشخیص بیماری کلیوی و بررسی وضعیت درمان بیماری کلیه ها می باشد. به طور کلی آزمایش کراتینین نشان می دهد که کلیه ها سالم هستند یا خیر.

 آزمایش کراتینین ادرار، میزان کراتینین را در ادرار اندازه گیری می کند.

⇐این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟

  • خوردن حجم قابل ملاحظه ای نمک
  • مصرف یا عدم مصرف آب کافی
  • یک بیماری جدی یا پشت سرگذاشتن یک جراحی
  • دریافت مایعات از طریق تزریق پوستی

⇐تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟

سدیم ادرار، آنتی دیورتیک هورمون (ADH) و آلدسترون.

⇐چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟

1)نمونه خون

2)ادرار

⇐مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟

تست پتاسیم به آمادگی خاصی نیاز ندارد اما اگر قرار است موارد دیگر نیز در نمونه خون بررسی شود، لازم است تا چند ساعت قبل از انجام آزمایش پتاسیم چیزی نخورید.

⇐افزایش میزانNA-K در شرایط زیر مشاهده می‌شود:

اگر میزان پتاسیم خون به 7.0 میلی‌مول در لیتر یا بیشتر برسد، مرگ‌بار خواهد بود.

  • مصرف بالای پتاسیم در رژیم غذایی یا مصرف مکمل پتاسیم
  • مصرف برخی داروها مثل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، بلوک کننده‌ی بتا، بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین، مسدودکننده‌ی گیرنده ی آنژیوتانسین 2 و ملین
  • دریافت خون
  • از بین رفتن گلبول قرمز به دلیل آسیب یا سوختگی شدید
  • آسیب دیدن بافت و از بین رفتن فیبر عضلات
  • عفونت
  • دیابت نوع 1
  • از دست رفتن آب بدن
  • اسیدوز تنفسی (در این حالت ریه نمی‌تواند کربن دی اکسید تولید شده توسط بدن را دفع کند بنابراین مایعات بدن اسیدی می‌شود)
  • اسیدوز متابولیک (در این وضعیت بدن اسید زیادی تولید می‌کند یا کلیه نمی‌تواند اسید را به اندازه‌ی کافی دفع کند)
  • نارسایی کلیوی
  • بیماری آدیسون (در این وضعیت، غده‌ی آدرنال به اندازه‌ی کافی هورمون تولید نمی‌کند)
  • هیپوآلدوسترونیزم (در این وضعیت با کمبود یا نقص عملکرد هورمون آلدوسترون روبه رو هستیم)

⇐کاهش میزانNA-K در شرایط زیر مشاهده می‌شود:

کاهش میزان پتاسیم ناشی از دلایل زیر است:

  • کمبود پتاسیم در رژیم غذایی
  • اختلالات گوارشی، اسهال مزمن، استفراغ
  • مصرف مسهل
  • مصرف بیش از اندازه ی ملین
  • تعریق بیش از حد
  • کمبود فولیک اسید
  • بعضی از داروها مانند کورتیکواستروئید، بعضی آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد قارچ
  • اوردوز استامینوفن
  • دیابت، به خصوص بعد از مصرف انسولین
  • بیماری مزمن کلیه
  • هایپرآلدوسترنیزم (وضعیتی که در آن غده ی آدرنال بیش از اندازه هورمون آلدوسترنیزم تولید می‌کند)
  • سندرم کوشینگ (درصورتی که بدن در معرض میزان بالای هورمون کورتیزول قرار بگیرد یا از بعضی هورمون‌های استروئید استفاده کنید)

احتمال بیماری قلبی و مرگ زودرس با عدم دفع سدیم اضافه از بدن وجود دارد.

⇐علائم افزایشNA-K چیست؟

  • تشنگی
  • خستگی
  • ورم کردگی در دست ها و پاها
  • ضعف بدنی
  • فراموشی
  • تپش قلب سریع
  • کما

 

⇐علائم کاهش NA-K چیست؟

  • غلظت سدیم خون کمتر از 135 meq/l ،هیپوناترمی نامیده می شود. علائم هیپون آترمیا عبارتند از :
    • خستگی
    • تهوع و استفراغ
    • سردرد
    • از دست دادن اشتها
    • سردرگمی و از دست دادن رشته امور
    • توهمات ذهنی
    • از دست دادن هوشیاری یا کما

⇐رژیم غذایی مناسب برای کاهش NA-K چیست؟

از آن‌جا که شواهد کافی برای تعیین حدمجاز نمک در رژیم غذایی یا سطح سمی سدیم (به‌جز خطر بیماری‌های مزمن) وجود ندارد، سطح مجاز قابل تحمل برای این ماده غذایی تعیین نشده است. مطالعات می‌گویند برای مردان و زنان 14 سال به بالا و زنان باردار، مصرف 1500 میلی‌گرم نمک در روز مجاز است و دوز 2300 میلی‌گرم در روز به‌عنوان حداکثر میزان مصرف نمک برای کاهش بیماری‌های مزمن پیشنهاد می‌شود. انتظار می‌رود کاهش مصرف سدیم به کمتر از این میزان، خطر ابتلابه بیماری‌های مزمن را در جمعیت سالم عمومی کاهش دهد. علاوه‌براین، در اکثر افراد، کلیه‌ها در نگه‌داشتن سدیم اضافی در خون مشکل دارند و با تجمع سدیم در خون باعث می‌شوند میزان مایع اطراف سلول‌ها و حجم خون در رگ‌ها افزایش یابد. افزایش حجم خون به‌معنای فعالیت بیشتر قلب و فشار بیشتر بر رگ‌های خونی است. با گذشت زمان، کار و فشار اضافی می‌تواند رگ‌های خونی را سفت کند و منجربه فشارخون بالا، حمله قلبی سکته یا نارسایی قلبی شود. بنابراین، دفع سریع نمک یک امر ضروری است.
سدیم به‌طور کلی یک ماده مغذی نیست، اما تقریباً در هر ماده غذایی فرآوری نشده مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، آجیل، گوشت و غذاهای لبنی وجود دارد. بیشترین نمک از فست‌فودها وارد رژیم غذایی می‌شود، نه از نمک اضافه شده به غذای درحال پخت یا حتی از نمکی که قبل از غذا در سفره گذاشته می‌شود. منابع اصلی سدیم در رژیم غذایی ما، عبارتند از: نان پیتزا ساندویچ غذاهای سرد گوشت پخته‌شده سوپ آماده و نودل فوری تنقلات (چیپس، پفک، ذرت بو داده، چوب شور، کراکر) مرغ پنیر تخم‌مرغ کنسروها
کلرید سدیم که معمولاً نمک آشپزی نامیده می‌شود، برای بدن ما ضروری است. اما مصرف زیاد نمک می‌تواند درطول زمان به شیوه‌های مختلف به بدن آسیب برساند. بااین‌حال، همه افراد به یک اندازه به سطوح بالای نمک حساس نیستند. مدت‌هاست محققان بر این باورند که نحوه کنترل سطح نمک در بدن ما کاملاً ساده است. وقتی سطح آن خیلی بالا باشد، مغز ما تحریک می‌شود تا ما را تشنه کند. ما آب بیشتری می‌نوشیم و ادرار بیشتری دفع می‌کنیم که از طریق آن نمک اضافی بدن دفع می‌شود. تغییر مصرف نمک بر سطح آلدوسترون و گلوکوکورتیکوئیدها (هورمون‌هایی که به‌طور ریتمیک تعادل نمک و آب بدن را کنترل می‌کنند) تأثیر می‌گذارد. درنتیجه افزایش مصرف نمک، باعث افزایش دفع سدیم شده، اما به‌طور غیرمنتظره‌ای باعث می‌شود کلیه آب را ذخیره کند. بنابراین سدیم اضافی در ادرار غلیظ آزاد می‌شود. این روش محافظتی دربرابر دفع سریع نمک از بدن بسیار کارآمد است. ازسوی‌دیگر، محققان دریافتند کلیه با متعادل‌کردن سطوح سدیم، پتاسیم و اوره، آب را ذخیره یا آزاد کرده و سطح گلوکوکورتیکوئید را با مصرف نمک مرتبط می‌کند. رژیم غذایی پرنمک باعث افزایش سطح گلوکوکورتیکوئیدها شده و باعث می‌شود ماهیچه‌ها و کبد انرژی بیشتری برای تولید اوره بسوزانند که این اوره‌سوزی در کلیه‌ها برای حفظ آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

افزایش مصرف نمک، باعث افزایش دفع سدیم می‌شود.

  • از جمله منابع عالی پتاسیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

    • آرتیشوک (کنگر فرنگی)
    • لوبیای لیما
    • لوبیا قرمز
    • سیب زمینی شیرین و سفید (به خصوص پوست سیب زمینی)
    • اسفناج
    • پاپایا
    • لوبیا چیتی
    • موز
    • عدس
    منابع غذایی پتاسیم که الکترولیت خون است، باید در رژیم غذایی گنجانده شده باشد.

منابع غذایی پتاسیم که الکترولیت خون است، باید در رژیم غذایی گنجانده شده باشد.

⇐چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟

داروهایی مثل؛ کورتیکو استروئیدها، داروهای سرفه، ملین ها، متیل دوپا، کاربنی سیلین، استروژن ها و ضد بارداریهای خوراکی، تروما، رنین، آنژیوتانسین، استروئید های آنابولیک، آنتی بیوتیک ها، کلونیدین و همچنین جراحی و شوک موجب افزایش سطوح Na می شوند و در مقابل داروهایی نظیر کاپتوپریل، هالوپریدول، هپارین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، ضد افسردگی های سه حلقه ای، وازوپرسین، کاربامازپین، دیورتیک ها، مایعات IV فاقد سدیم، سولفونیل اوره ها، تریامترن و مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتنسین سبب کاهش سطوح Na می شوند.

منابع:darmankade.com-darmankade.com-limateb.com-mendel-lab.com

توجه:این مطلب به صورت بسیار ساده و صرفا جهت اطلاعات عمومی به اشتراک گذاشته شده و به هیچ عنوان جایگزین نظر پزشک نمیشود.حتما جهت درمان با پزشک متخصص مشورت شود.

0 پاسخ

پاسخ دهید

میخواهید به بحث بپیوندید؟
مشارکت رایگان.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *