آزمایش لیپاز

لیپاز یا Triacylglycerol acylhydrolase جزء آنزیم‌های هیدرولیزکننده محسوب می‌شود. این آنزیم (به وسیله مولکول آب) استرهای با زنجیره طولانی را هیدرولیز و اسیدهای چرب آزاد و گلیسرول تولید می‌کند. ویژگی های منحصر به فرد و پتانسیل بیوتکنولوژی لیپاز باعث شده است که از این آنزیم‌ در صنعت، مواد شوینده، داروهای صنعتی و لوازم آرایشی استفاده شود. منابع تولید آنزیم‌ لیپاز شامل ارگانیسم‌های میکروبی، قارچ (مخمر) و حیوانی(پستانداران) است. لیپازهای حاصل از قارچ و باکتری در صنعت کاربرد زیادی دارد.

سلول‌های آسینار((acinar  پانکراس در بدن انسان، مسئول ترشح لیپاز به شکل گرانول ذخیره هستند. آنزیم لیپاز 4 تا 8 هفته بعد از شروع پانکراتیت حاد افزایش یافته و به مدت 14 روز در خون بالا باقی می‌ماند. نیمه عمر این آنزیم در خون از آنزیم آمیلاز بالاتر است، در نتیجه برای بیماری‌های مرتبط با پانکراس ارزش بیشتری دارد.

اندازه گیری لیپاز نمونه خون در یک بازه زمانی معین، به تشخیص پانکراتیت حاد و گاهی پانکراتیت مزمن کمک می‌کند. دو نوع پانکراتیت حاد و مزمن وجود دارد:

پانکرایت حاد به صورت ناگهانی به وجود می آید و اغلب در اثر سنگ‌های صفراوی، ابتلا به ویروس ها و تروما ایجاد می‌شود .شانس درمان این بیماری بسیار بالا است.

پانکراتیت مزمن در دوره‌ی زمانی طولانی به وجود می آید و اغلب در اثر بدخیم شدن بافت پانکراس، مصرف الکل در گذر زمان و سیستیک فیبروزیس به وجود می‌آید. عکس‌های رادیولوژی و تست Immunoreactive Trypsinogen برای تشخیص این نوع پانکراتیت کمک‌کننده هستند.

⇐این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟

آزمایش لیپاز ممکن است هنگامی انجام شود که فرد علائم پانکراتیت حاد یا علائم اختلال لوزالمعده دیگر مانند موارد زیر را داشته باشد:

• درد شدید شکم یا کمر که به پشت گسترش می یابد یا بعد از خوردن غذا این احساس بدتر می شود
• تب
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع ، استفراغ زردی چشم یا پوست (زردی)
• افزایش ضربان قلب
• مدفوع آبکی ، چرب ، با بوی ناخوشایند

همچنین ممکن است این آزمایش در فواصل زمانی مختلف درخواست داده شود تا یک پزشک معالج بهداشت و درمان بتواند بر روند درمانی شخصی که دارای بیماری لوزالمعده است نظارت کند تا اثربخشی درمان را ارزیابی کند و مشخص کند که آیا سطح لیپاز به مرور افزایش می یابد یا کاهش می یابد.

پانکراتیت حاد شایع ترین عامل افزایش سطح لیپاز می باشد. لیپاز آنزیمی می باشد که برای تجزیه تری گلیسریدها به اسید چرب توسط لوزالمعده به دوازدهه ترشح می شود. همانند آمیلاز، لیپاز هم پس از آسیب یا بیماری سلول های آسینار لوزالمعده در جریان خون ظاهر می شوند. سطح لیپاز سرم در تشخیص دیر هنگام پانکراتیت حاد مفیدتر می باشد. سطوح لیپاز در بیماری های مزمن تر لوزالمعده (کارسینوم لوزالمعده، پانکراتیت مزمن) مفیدتر هستند.

⇐تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟

یکی از تست‌های مرتبط با آزمایش Lipase، آزمایش آمیلاز است که همراه با آزمایش لیپاز خون برای تشخیص اختلال‌های مربوط به پانکراس تجویز می‌شود. آزمایش آمیلاز (Amylase test) در درجه اول برای تشخیص و نظارت بر پانکراتیت حاد درخواست می‌شود. البته این آزمایش برای تشخیص بیماری‌های لوزالمعده نیز کاربرد دارد. اگر مقدار آمیلاز در خون افزایش پیدا کند ممکن است پزشک به وجود سایر بیماری‌ها نیز پی ببرد. آزمایش آمیلاز زمانی که علائم اختلال پانکراس مانند درد شدید شکم، تب، کاهش اشتها یا حالت تهوع در شخص مشاهده شود برای تشخیص وضعیت بیمار درخواست می‌شود.

آزمایش تحمل گلوکز نیز برای ارزیابی میزان سلول‌های پانکراس تولید شده توسط انسولین نیز تجویز می‌شود.